-= Νερό: Η Ζωογόνος Δύναμη =- ----------------------------- Νερό το ζωογόνο αίμα του πλανήτη 'Αχρωμο, άοσμο,άγευστο και χωρίς θερμίδες, το νερό είναι ουσιώδες για κάθε ζωή στη γη. Κανένας άνθρωπος, ζώο ή φυτό δεν μπορεί να ζήσει χωρίς αυτό. Από τους ελέφαντες μέχρι και τα μικρόβια, το νερό είναι απαραίτητο, και δεν υπάρχει υποκατάστατο. Ο καθένας από τους πέντε δισεκατομμύρια και πλέον ανθρώπους στη γη χρειάζεται να καταναλώνει, σε υγρά και σε τροφή, περίπου 2,5 λίτρα νερό κάθε μέρα για να παραμένει υγιής. Αν δεν υπάρχει νερό, δεν υπάρχει ζωη. Χωρίς νερό, είναι αδύνατον να καλλιεργήσει κάποιος φυτά ή να εκθρέψει ζώα. Αν δεν υπάρχει νερό δεν υπάρχει τροφή -αν δεν υπάρχει τροφή, δεν υπάρχει ζωή. Ευτυχώς, υπάρχει άφθονο νερό. Ο όμορφος γαλάζιος πλανήτης μας, όταν τον φωτογραφίζουν από το έξω διάστημα, μοιάζει σαν να έπρεπε να λέγεται Νερό όχι Γη. Φυσικά, το μεγαλύτερο μέρος του νερού της γης βρίσκεται στις θάλασσες, και το θαλασσινό νερό είναι αλμυρό. Αν κάποιος έπινε μόνο θαλασσινό νερό, σύντομα θα πέθαινε από την δίψα και την αφυδάτωση ενώ το σώμα θα προσπαθούσε να αποβάλει το περιττό αλάτι. Το θαλασσινό νερό δεν είναι καλή επιλογή ούτε για την γεωργία ούτε γιά τη βιομηχανία - σκοτώνει τα πιό πολλά φυτά και κάνει τις μηχανές να σκουριάζουν γρήγορα. 'Ετσι, ως επί το πλείστον, οι άνθρωποι μπορούν να χρησιμοποιούν το νερό της θάλασσας μόνο αν αφαιρέσουν το αλάτι, και αυτή είναι μμια δαπανηρή διαδικασία. Μόνο το 3% του νερού του πλανήτη είναι πόσιμο, όχι αλμυρό. Σχεδόν όλο αυτό το πόσιμο νερό -περίπου το 99%- είναι δεσμευμένο στους παγετώνες και στα παγοκαλύμματα ή βρίσκονται βαθιά κάτω από την επιφάνεια της γης. Μόνο το 1% είναι άμεσα διαθέσιμο στην ανθρωπότητα. Το 1% δεν φαίνεται να είναι πολύ. Υπάρχει περίπτωση να μας τελειώσει το πόσιμο νερό; Πιθανώς όχι. Το περιοδικό "Οι Ανθρωποι και ο Πλανήτης" δηλώνει: "Ακόμη και αυτό [το 1%], αν κατανεμηθεί ομοιόμορφα σε όλον τον κόσμο και χρησιμοποιηθεί ορθολογιστικά, θα έιναι αρκετό για να συντηρήσει δύο ή τρεις φορές τον τωρινό παγκόσμιο πληθυσμό". Βασικά, η συνολική ποσότητα νερού στην γη δεν αυξάνεται ούτε μειώνεται. Το περιοδικό "Επιστημονικός Κόσμος" δηλώνει : "Το νερό που χρησιμοποιείται σήμερα μπορεί κάποτε να έσβησε την δίψα ενός δεινόσαυρου. Αυτό συμβαίνει επειδή όλο το νερό που έχουμε στην Γη είναι ότι είχαμε πάντα -ή θα έχουμε για πάντα". Αυτό συμβαίνει επειδή το νερό που βρίσκεται πάνω και γύρω από τον πλανήτη κυκλοφορεί αδιάκοπα -από τους ωκεανούς στην ατμόσφαιρα, στην γή, στους ποταμούς και πάλι πίσω στους ωκεανούς. "Πάντες οι ποταμοί υπάγουσιν εις την θάλασσαν, και η θάλασσα ποτέ δεν γεμίζει εις τον τόπον όθεν ρέουσιν οι ποταμοί, εκεί πάλι επιστρέφουσιν, δια να υπάγωσιν" όπως λέει και ο Εκκλησιαστής 1:7. Παρότι, όμως, υπάρχει άφθονο πόσιμο νερό στην γη, πολλές περιοχές περνούν κρίση. Τα κείμενα που ακολουθούν εξετάζουν τα προβλήματα και τις προοπτικές επίλυσής τους. Ενώ στα ανεπτυγμένα κράτη οι άνθρωποι έχουν το νερό ανά πάσα στιγμή στην διάθεσή τους, δεν ισχύει το ίδιο σε όλον τον κόσμο. Σε χώρες όπως αυτές της Δυτικής Αφρικής, οι άνθρωποι πρέπει να διανύσουν δρόμο περίπου 8 χιλιομέτρων για να φτάσουν στον κοντινότερο ποταμό, ενώ για μιά ολόκληρη ώρα θα πρέπει να φιλτράρουν το νερό για να απομακρύνουν τα παράσιτα, πρίν ξαναπάρουν τον δρόμο του γυρισμού. Αυτή η διαδικασία διαρκεί 5 ολόκληρες ώρες και πρέπει να γίνεται καθημερινά. Σύμμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υείας (WHO), ο συνολικός χρόνος που δαπανούν ΚΑΘΕ ΕΤΟΣ, πλήθη γυναικών και παιδιών για να μεταφέερουν νερό από μακρινές, συχνά μολυσμένες πηγές, ισοδυναμεί με πάνω από ΔΕΚΑ ΕΚΑΤΟΜΥΡΙΑ χρόνια! Ετσι, ενώ υπάρχει άφθονο νερό παγκόσμια, δεν είναι ομοιόμορφα κατανεμημένο. Οι επιστήμονες υπολογίζουν, για παράδειγμα, ότι ενώ η Ασία έχει το 36% του νερού που γεμίζει τις λίμνες και τους ποταμούς του κόσμου, εκείνη η ήπειρος φιλοξενεί το 60% του παγκόσμου πληθυσμού. Σε αντίθεση, ο ποταμός Αμαζόνιος περιέχει το 15% του νερού που υπάρχει στους ποταμούς όλου του κόσμου, αλλά μόνο το 0,4% του παγκόσμιου πληθυσμού ζει αρκετά κοντά ώστε να το χρησιμοποιεί. Η ανομοιόμορφη κατανομή ισχύει και για τις βροχοπτώσεις. Ορισμένες περιοχές της γης είναι σχεδόν μόνιμα ξηρές, άλλες, μολονότι δεν είναι πάντοτε ξηρές, κατά καιρούς πλήττονται από περιόδους ξηρασίας. Μερικοί ειδικοί πιστεύουν ότι οι άνθρωποι ίσως προκαλούν κάποιες αλλαγές στο κλίμα, περιλαμβανομένων και των βροχοπτώσεων. Η αποδάσωση, η υπερεντατική καλλιέργεια και η υπερβόσκηση προκαλούν την απογύμνωση του εδάφους. Κάποιοι συμπεραίνουν, ότι όταν συμβαίνει αυτό, η επιφάνεια της γης αντανακλά περισσότερο ηλιακό φως στην ατμόσφαιρα. Το αποτέλεσμα: η ατμόσφαιρα γίνεται πιό θερμή, τα σύννεφα σκορπίζουν, και οι βροχοπτώσεις μειώνονται. Η άγονη γη μπορεί επίσης να προκαλεί μείωση των βροχοπτώσεων, επειδή μεγάλο μέρος της βροχής που πέφτει στα δάση είναι νερό που αρχικά εξατμίστηκε από την ίδια την βλάστηση -από τα φύλλα των δέντρων και των θάμνων. Με άλλα λόγια η βλάστηση δρα σαν τεράστιο σφουγγάρι που απορροφά και κατακρατεί τις βροχοπτώσεις. Αν αφαιρέσουμε τα δέντρα και τους θάμνους, λιγότερο νερό θα είναι διαθέσιμο για να σχηματίσει σύννεφα βροχής. Το πόσο δραστικά επηρρεάζουν οι ανθρώπινες ενέργειες τις βροχοπτώσεις είναι ακόμη αμφισβητήσιμο θέμα. Πρέπει να γίνουν και άλλες έρευνες. Αλλά ένα είναι βέβαιο. Η λειψυδρία είναι εκτεταμένη. Ηδη, οι ελλείψεις απειλούν την οικονομία και την υγεία 80 χωρών, προειδοποιεί η Παγκόσμια Τράπεζα. Επίσης, ήδη το 40% των κατοίκων της γης -πάνω από 2 δις άνθρωποι- δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό ή σε αποχέτευση. Οταν αντιμετωπίζουν λειψυδρία τα πλούσια κράτη συνήθως έχουν την δυνατότητα να πληρώσουν για να βγούν από την δύσκολη θέση. Κατασκευάζουν φράγματα, χρησιμοποιούν ακριβή τεχνολόγία για να ανακυκλώσουν το νερό τους, ή ακόμη αφαλατώνουν το θαλασσινό νερό. Τα φτωχά κράτη δεν έχουν τέτοιες επιλογές. Πολλές φορές πρέπει να επιλέξουν είτε να μοιράσουν το πόσιμο νερό με δελτίο, πράγμα που μπορεί να εμποδίσει την πρόοδο και να μειώσει την παραγωγή τροφίμων, είτε να ξαναχρησιμοποιούν ανεπεξέργαστο νερό, πράγμα που καταλήγει στην μετάδοση ασθενειών. Καθώς οι απαιτήσεις για νερό αυξάνονται παντού, το μέλλον διαγράφεται πάρα πολύ ξηρό. Στις 10 Νοεμβρίου 1980, στην Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών μίλησαν με πεποίθηση για την επερχόμενη "Διεθνή Δεκαετία Παροχής Πόσιμου Νερού και Αποχέτευσης". Ο στόχος, διακήρυξε η Συνέλευση, ήταν να παράσχουν, ως το 1990, πλήρη πρόσβαση σε ασφαλές νερό και αποχέτευση για όλους όσους ζούσαν στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Ως το τέλος της δεκαετίας είχαν δαπανηθεί περίπου 134 δις δολάρια, προκειμένου να εξασφαλιστεί καθαρό νερό για πάνω από ενα δισεκατομμύριο ανθρώπους καθώς και εγκαταστάσεις διάθεσης λυμμάτων για πάνω από 750 εκατομμύρια -εντυπωσιακό επίτευγμα. Ωστόσο, ακόμη και αυτή η πρόοδος αντισταθμίστηκε από την αύξηση πληθυσμού των αναπτυσσόμενων χωρων κατά 800 εκατομμύρια. Ετσι, ως το 1990 απέμεναν εκεί πάνω από 1 δις άνθρωποι που δεν είχαν ασφαλές νερό και επαρκή αποχέτευση. Η άσχημη κατάσταση φαινόταν να απηχεί τα λόγια που είπε η βασίλισσα στην Αλίκη, στο παραμύθι Μέσα Από τον Καθρέφτη: "Βλέπεις, χρειάζεται να τρέχεις με όλη σου την δύναμη για να μείνεις στο ίδιο σημείο. Αν θέλεις να πάς κάπου αλλού, πρέπει να τρέχεις τουλάχιστον δυο φορές γρηγορότερα!" Μετά το 1990, η συνολική πρόοδος για την βελτίωση της κατάστασης εκείνων που δεν έχουν νερό και αποχέτευση ήταν, σύμφωνα με τη WHO, "ανεπαρκής". Η Σάντρα Ποστέλ, όταν ήταν αντιπρόεδρος της έρευνας στο Ινστιτούτα Παγκόσμιας Επιφυλακής, έγραψε: "Παραμένει τεράστια ηθική αδυναμία το γεγονός ότι 1.2 δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν μπορούν να πιούν νερό χωρίς να κινδυνεύουν να πεθάνουν. Ο λόγος δεν είναι τόσο η λειψυδρία ή η ανεπαρκής τεχνολογία, όσο η έλλειψη κοινωνικής και πολιτικής δέσμευσης για την κάλυψη των βασικών αναγκών των φτωχών. Υπολογίζεται ότι θα χρειάζονταν 36 δις δολάρια επιπλέον τον χρόνο, ποσό που ισούται, κατά προσέγγιση, με το 4% των παγκόσμιων στρατιωτικών δαπανών, για να προσφερθεί σε όλη την ανθρωπότητα κάτι που οι περισσότεροι το παίρνουμε ως δεδομένο -καθαρό πόσιμο νερό και υγειονομική διάθεση των αποβλήτων". Η ανομοιόμορφη κατανομή του νερού περιπλέκεται από ένα δεύτερο πρόβλημα: Καθώς μεγαλώνει ο πληθυσμός, το ίδιο συμβαίνει και με την ζήτηση του νερού. Οι παγκόσμιες βροχοπτώσεις παραμένουν σχεδόν σταθερές, αλλά ο πληθυσμός αυξάνεται. Η κατανάλωση νερού έχει διπλασιαστεί τουλάχιστον δύο φορες στον αιώνα μας και κάποιοι υπολογίζουν ότι θα μπορούσε να διπλασιαστεί ξανά στα επόμενα 20 χρόνια. Φυσικά, αυξανόμενοι αριθμοί ανθρώπων χρειάζονται όχι μόνο περισσότερο νερό αλλά και περισσότερη τροφή. Η παραγωγή τροφής, με την σειρά της, απαιτεί ακόμη μεγαλύτερες ποσότητες νερού. Ωστόσο, η γεωργία πρέπει να συναγωνίζεται την βιομηχανία και τα άτομα όσον αφορά τις απαιτήσεις για νερό. Καθώς οι πόλεις και οι βιομηχανικές περιοχές επεκτείνονται η γεωργία συνήθως είναι ο ηττημένος. "Από που θα έρθει η τροφή;" ρωτάει κάποιος ερευνητής. "Πώς μπορούμε να καλύψουμε τις ανάγκες δέκα δις ανθρώπων όταν μόλις και μετά βίας, καλύπτουμε τις ανάγκες 5 δις και ουσιαστικά στερούμε νερό από την γεωργία;" Η μεγαλύτερη αύξηση του πληθυσμού σημειώνεται στις αναπτυσσόμενες χώρες όπου συνήθως το νερό είναι ήδη σπάνιο. Δυστυχώς, αυτές οι χώρες είναι λιγότερο ικανές, τόσο από οικονομική όσο και από τεχνική άποψη, να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα του νερού. Προσθέστε στα προβλήματα της λειψυδρίας και των απαιτήσεων του αυξανόμενου πληθυσμού, ένα τρίτο σχετικό πρόβλημα: Την μόλυνση. Σϋμφωνα με έναν υπολογισμό η ποσότητα των λυμάτων -οικιακών και βιομηχανικών- που χύνεται κάθε χρόνο στους ποταμούς του πλανήτη ισοδυναμεί με 450 κυβικά χλμ. Πολλοί ποταμοί και ρυάκια είναι μολυσμένα από την αρχή ως το τέλος τους. Στα αναπτυσσόμενα κράτη του κόσμου, τα ακατέργαστα λύματα μολύνουν σχεδόν κάθε μεγάλο ποταμό. Μιά έρευνα που έγινε σε 200 μεγάλους ποταμούς της Ρωσίας έδειξε ότι οι 8 στους 10 είχαν επικίνδυνα υψηλά επίπεδα βακτηρίων και ιών. Οι ποταμοί και ο υδάτινος ορίζοντας των πιό ανεπτυγμένων κρατών, αν και δεν είναι γεμάτοι λύματα, συχνά δηλητηριάζονται από τοξικές χημικές ουσίες, περιλαμβανομένων και αυτών που προέρχονται από γεωργικά λιπάσματα. Σχεδόν σε όλα τα μέρη του κόσμου, οι παραθαλάσσιες χώρες ρίχνουν ακατέργαστα λύματα στα ρηχά νερά έξω από τις ακτές τους, μολύνοντς σοβαρά τις παραλίες. Ετσι, η μόλυνση του νερού αποτελεί παγκόσμιο πρόβλημα. Συνοψίζοντας την κατάσταση, το βιβλιάριο "Νερό:ο Ζωτικός Πόρος" της εταιρίας Οντιμπον δηλώνει: "Το ένα τρίτο της ανθρωπότητυας υποφέρει μέσα σε μια μόνιμη κατάσταση ασθένειας ή αδυναμίας εξαιτίας του ακάθαρτου νερού. 'Αλλο ένα τρίτο απειλείται από την έκλυση χημικών ουσιών στο νερό, των οποίων οι μακροχόνιες συνέπειες είναι άγνωστες". Συνεπώς η έλλειψη καθαρού πόσιμου νερού σκοτώνει, όχι μόνο μεταφορικά αλλά και κυριολεκτικά. Εκατομμύρια άτομα δεν έχουν άλλη επιλογή από το να χρησιμοποιούν νερό από ρυάκια και ποταμούς, που συχνά είναι σχεδόν σαν ανοιχτοί υπόνομοι. Δεν είναι παράξενο ότι, σύμφωνα με την WHO, κάθε οχτώ δευτερόλεπτα πεθαίνει ένα παιδί από κάποια ασθένεια που σχετίζεται με το νερό. Στον αναπτυσσόμενο κόσμο, σύμφωνα με το περιοδικό Παγκόσμια Επιφυλακή, το 80% των ασθενειών διαδίδεται μέσω της κατανάλωσης ακατάλληλου νερού. Η παθογόνοι οργανισμοί και η μόλυνση που μεταδίδονται με το νερό σκοτώνουν 25 εκατομμύρια τον χρόνο. Οι δολοφονικές ασθένειες που σχετίζονται με το νερό -στις οποίες περιλαμβάνονται η διαρροϊκές ασθένειες, η χολέρα και ο τυφοειδής πυρετός- θερίζουν τα περισσότερα θύματά τους στις τροπικές περιοχές. Εντούτοις, οι ασθένειες που μεταδίδονται με το νερό, δεν περιορίζονται στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Το 1993, στις ΗΠΑ, 400.000 άνθρωποι στο Μιλγουόκι του Γουισκόνσιν, αρρώστησαν όταν ήπιαν νερό από την βρύση το οποίο περιείχε κάποιο μικρόβιο ανθεκτικό στο χλώριο. Το ίδιο έτος, επικίνδυνα μικρόβια εισχώρησααν στα δίκτυα ύδρευσης άλλων πόλεων των ΗΠΑ -Ουάσιγκτον, Ν. Υόρκη, και Καμπούλ του Μισσούρι- αναγκάζοντας τους κατοίκους να βράζουν το νερό που έβγαινε από τις βρύσες τους. Τα αλληλένδετα προβλήματα της λειψυδρίας, των απαιτήσεων του αυξανόμενου πληθυσμού και της μόλυνσης που οδηγεί σε κακή υγεία αποτελούν όλα παράγοντες οι οποίοι μπορούν να οδηγήσουν σε εντάσεις και συγκρούσεις. Το νερό, άλλωστε, δεν είναι πολυτέλεια. Ενας πολιτικός στην Ισπανία, ο οποίος είχε να αντιμετωπίσει κάποια κατάσταση λειψυδρίας είπε: "Δεν είναι πλέον οικονομική πάλη, αλλά αγώνας για επιβίωση". Ενας σημαντικός τομέας έντασης είναι ο καταμερισμός νερού των ποταμών. Σύμφωνα με τον Πήτερ Γκλάικ, ερευνητή στις ΗΠΑ, το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού ζει στις 250 λεκάνες απορροής ποταμών των οποίων το νερό διεκδικείται από 2 τουλάχιστον έθνη. Οι ποταμοί Βραχμαπούτρα, Ινδός, Μεκόνγκ, Νείλος, Νίγηρας και Τίγρης ρέουν μέσα από πολλές χώρες ο καθένας - χώρες που θέλουν να κρατήσουν για λογαριασμό τους όσο το δυνατόν περισσότερο νερό από αυτους τους ποταμούς. Ηδη, υπάρχουν προστριβές. Καθώς η συζήτηση για νερό αυξάνεται γοργά, αυτές οι εντάσεις θα κλιμακώνονται. Ο αντιπρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεαζας για την Περιβαλοντικά Βιώσιμη Ανάπτυξη προβλέπει: "Πολλοί από τους πολέμους αυτού του αιώνα διεξάχθηκαν για το πετρέλαιο, αλλά οι πόλεμοι του επόμενου αιώνα θα διεξάγονται για το νερό". Oι ειδικοί λογομαχούν σχετικά με λύσεις για τα πολύπλοκα προβλήματα νερού που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα. Η Παγκόσμια Τράπεζα θέλει να επενδυθούν 600 δισεκατομμύρια δολάρια σε προγράμματα αποχέτεσης και υδροδότησης. Το κόστος της μη επένδυσης μπορεί να είναι ακόμη υψηλότερο. Στο Περού, για παράδειγμα, μια επιδημία χολέρας, η οποία προκλήθηκε από μολυσμένο νερό και διήρκεσε δέκα εβδομάδες, πρόσφατα κόστισε περίπου ένα δις δολάρια -τριπλάσια χρήματα από αυτά που επενδύθηκαν για την υδοροδότηση της χώρας στην διάρκεια ολόκληρης της δεκαετίας του 1980. Εντούτοις, παρά τις καλές προθέσεις εκείνων που τα προωθούν, τα σχέδια για το νερό συνήθως βοηθούν ελάχιστα τους πολύ φτωχούς. Η ανάπτυξη στις μεγαλουπόλεις του αναπτυσσόμενου κόσμου είναι εκρηκτική και χαώδης. Οι φτωχοί ζουν σε ασφυκτικά γεμάτες καλύβες κακής ποιότητας χωρίς τρεχούμενο νερό ή αποχέτευση. Καθώς δεν έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες δημόσιας ύδρευσης, πρέπει να πληρώνουν σε εμπόρους υψηλές τιμές για το νερό, το οποίο συχνά είναι ακάθαρτο. Σαφώς, η παγκόσμια κρίση του νερού είανι περίπλοκη και περιλαμβάνει αλληλένδετους παράγοντες: την λειψυδρία, την μόλυνση, την φτώχεια, τις ασθένειες και τις κλιμακούμενες απαιτήσεις των αυξανόμενων πληθυσμών. ΤΙ ΕΧΕΙ ΠΡΟΤΑΘΕΙ 1) Κατασκευή εργοστασίων αφαλάτωσης: Αυτά αφαιρούν το αλάτι από το θαλασσινό νερό. Συνήθως αυτό γίνεται διοχετεύοντας νερό σε θαλάμους χαμηλής πίεσης όπου θερμαίνεται ώσπου να βράσει. Το νερό εξατμίζεται και κατευθύνεται αλλού, αφήνοντας πίσω τα κρυσταλλικά άλατα. Είναι μια δαπανηρή μέθοδος, πέρα από τις δυνατότητες πολλών αναπτυσσόμενων χωρών. 2) Λιώσιμο παγόβουνων: Μερικοί επιστήμονες πιστεύουν ότι τα τεράστια παγόβουνα, τα οποία περιέχουν καθαρό, πόσιμο νερό, θα μπορούσαν να συρθούν από την Ανταρκτική με μεγάλα ρυμουλκά και να λιώσουν προκειμένου να παράγουν νερό για τις άνυδρες χώρες του Νότιου Ημισφαιρίου. Ενα πρόβλημα: Περίπου το μισό παγόβουνο θα έλιωνε στην θάλασσα προτού φτάσει στον προορισμό του. 3) Εκμετάλλευση των υδροφόρων στρωμάτων: Τα υδροφόρα στρώματα είναι πετρώματα στα οποία συγκεντρώνεται νερό, και βρίσκονται βαθιά μέσα στην γη. Από αυτά μπορεί να αντληθεί νερό ακόμη και στις ξηρότερες ερήμους. Αλλά η άντληση αυτού του νερού κοστίζει ακριβά και χαμηλώνει την στάθμη του υδροφόρου ορίζοντα. Ενα ακόμη μειονέκτημα: Τα περισσότερα υδροφόρα στρώματα ανανεώνονται πολύ αργά -και μερικά ακόμη καθόλου.